Walkom beste Zijderoute-ontdekkers bij ons boeiende reis naar Armenië en Georgië.
Dag 1-2 Tbilisi
Goedemorgen Tbilisi! Na een vlucht van ongeveer 5 uur via München zijn we goed en veilig aangekomen in Tbilisi. Na een vriendelijke ontvangst op de luchthaven door David belanden we eindelijk rond 6 uur ‘s morgens in ons bed. En in onze hotelkamer wacht op ons als een hartelijke verwelkoming een klein geschenkje van Lela, vriendin/collega. We voelen ons dan ook al een beetje thuis. Ondanks het vroege uur kijken we ernaar uit om straks door deze schitterende historische stad te wandelen. Tot later.
We begonnen de dag met een bezoek aan het Public Service Hall, een modern gebouw langs de Mtkvari-rivier, ook wel de “mushroom building” genoemd. Onder één dak vind je hier alle administratieve diensten van de stad terug. Je kunt hier terecht voor allerlei rechterlijke zaken, bankzaken, officiële documenten en contracten. Serieus, ze hebben alles onder één dak!
De architectuur van Tbilisi is heel gevarieerd en dat maakt de stad heel bijzonder. Hier stap je precies door de geschiedenis. Je ziet allerlei verschillende stijlen, van oude middeleeuwse kerken, oriëntaalse architectuur, Sovjet architectuur, tot hippe Art Nouveau-gebouwen en moderne constructies.
Het is echt de moeite om door de smalle straatjes van de oude stad te slenteren. En ja, je komt vele kerken en kathedralen tegen, zoals de Sioni kathedraal met de prachtige fresco’s. Als je eventjes je tijd neemt, zal het je opvallen hoezeer de kerken nog steeds een belangrijke rol spelen in het dagelijkse leven van de mensen en dat niet enkel voor de ouderen, maar voor alle leeftijden. Er worden veel kaarsje gebrand en de muren, fresco’s en versieringen worden gewaardeerd en gekust.
We zijn getuige van een doopceremonie! Vooral de warme familiale sfeer is heel mooi aanwezig. Voor de baby was het iets minder, want tijdens de doop ze begon te huilen… Maar heel grappig: de priester neemt de tijd om met alle mooie jonge vrouwen een selfie te nemen!
Interessant is ook het bezoek aan het Georgian History Museum met foto’s van het oude Tbilisi en deze te vergelijken met de huidige tijd. Ik zal dit nog later doen als we terug zijn. Maar ik vind vooral het gebouw zelf heel bijzonder. Een prachtig gerenoveerde karavanserai uit de 16de eeuw!
Als je de oude stad oploopt naar het Narikala fort, kom je bij een kerk en de ruïnes van een kasteel op het hoogste punt van de stad. Daar heb je een waanzinnig uitzicht over de hele stad. En als je een stukje verder wandelt naar de Bathelheim wijk, kun je heerlijk relaxen in een gezellige tuin met uitzicht op de stad en een verkoelend briesje tijdens die hete zomerdagen. Onderweg merkten we op dat veel gebouwen worden opgeknapt in een te gekke moderne stijl.
En ja, je moet je dag natuurlijk afsluiten met een geweldig Georgisch diner. Er is zoveel lekkers te proeven! Als ik mag kiezen, ga ik graag naar mijn favoriete restaurant in de oude stad, Café Leila. Daar is het altijd smullen! Wat ik heel prettig vind is de “food sharing” cultuur. Zo kan je langer genieten van de sfeer en proeven van de verschillende gerechten.
Morgen nemen we afscheid van Tbilisi en gaan we richting Armenië, Dus ik zal je zeker op de hoogte houden van onze verdere avonturen.
Dag 3 Tbilisi – Haghartsin (Armenië)
We rijden naar de grens Georgië-Armenië met David. Anderhalf uur later bereiken we de grens. Ondertussen heeft David ons verteld over zijn twee dochters die goede cijfers hebben behaald en binnenkort aan de universiteit mogen beginnen. De overheid betaalt de helft van de kosten en belangrijk, het diploma wordt ook erkend in de Europese Unie. Er zijn ook veel andere nationaliteiten, vooral Indiërs, die in Tbilisi komen studeren.
David, onze chauffeur, werkt in de toeristische sector, maar de import van auto’s vanuit Europa en Japan, maar vooral vanuit Amerika is een interessante business. De importbelastingen zijn hier erg laag, ongeveer 5%.
Bij aankomst bij de Armeense grens nemen we onze bagage in de hand en laten we onze paspoorten stempelen. Daarna lopen we onder de brandende zon door niemandsland over de brug naar de Armeense grens. We zien daar een lange rij mensen staan en sluiten aan. Jan loopt even verder en spreekt een politieagent aan, waardoor we in een veel kortere rij kunnen aansluiten. Chinese toeristen zorgen voor wat problemen, maar we kunnen de grens soepel oversteken. Daar wacht Rafaël op ons en met hem rijden we naar onze eerste bestemming in Armenië. Onderweg vertelt hij ons al veel over zijn land: de geschiedenis, de politiek, de eetgewoonten, enz. Het valt ons onmiddellijk op hoe hard Armenië en Azerbeidzjan diepgewortelde vijanden zijn. Ondertussen rijden we door prachtige berglandschappen over goed berijdbare wegen.
De eerste bezienswaardigheid die ons in Armenië te wachten staat, is het Haghpat-klooster. Dit UNESCO-werelderfgoed dateert uit de 10de eeuw en geeft een zeer goede indruk van de Armeense kloosters. In tegenstelling tot de Georgische kloosters en kerken is het interieur van de Armeense kerken en kloosters vrij bescheiden.
Religie is erg belangrijk voor de Armeniërs. Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie werden kerken en kloosters in een razend tempo opnieuw opgebouwd en bloeiden de oude tradities weer helemaal op. Zo’n 94% van de bevolking is christelijk en behoort tot de Armeens apostolische kerk.
Armenië was het eerste land dat het christendom als staatreligie aannam, dit gebeurde in 310 na Christus. In de jaren daarna werd de Armeense apostolische kerk ontwikkeld. De stad Echmiadzin, zo’n 20 kilometer van de hoofdstad Yerevan, is het centrum van de Armeense apostolische kerk. Bij kerken en kloosters staan typische Armeense stenen kruisen, kachkars. Volgens Armeens gebruik dien je in de kerk een kaarsje aan te steken.
Het valt onmiddellijk op: Armenië kiest voor een ‘minder luxe’ uiting van het geloof. Daarom zie je in Armenië weinig kerken met fresco’s. Het motto achter deze keuze is: “De kerk is bedoeld om te bidden en niet om afgeleid te worden door illustraties en luxe.”
We lunchen uitgebreid in een gezellig restaurant met veel lokale toeristen.
Na nog eens 2 uur rijden komen we aan bij het Haghartsin-klooster, gelegen in het dichte bos van Dilijan en ook uit de 10de eeuw. Bij de inwijding van het klooster zweefde een adelaar boven de koepel van het hoofdgebouw, en zo werd het klooster algemeen bekend als het klooster van de spelende (of zwevende) adelaar (“Hagh” betekent spel terwijl “Artsin”, een vorm van “Artsiv”, adelaar betekent in het Armeens).
In 2001 bezocht een Arabische sjeik het klooster en naar verluidt heeft hij toen God gehoord. Hij besloot toen het vervallen klooster in zijn oude glorie te herstellen.
Het kloostercomplex bestaat uit verschillende gebouwen, waaronder de hoofdkerk, een kapel, verschillende kloostercellen, een gedenksteen en een begraafplaats. Het is een opmerkelijk voorbeeld van middeleeuwse Armeense architectuur en wordt beschouwd als een meesterwerk van religieuze kunst en architectuur. Het complex is versierd met unieke khachkars (Armeense kruisstenen). Wat opvalt, is dat elke Armeniër, jong of oud, een kaarsje komt branden in de kerk en achteruitloopt bij het verlaten van de kerk, als teken van respect. Armeniërs zijn diepgelovig.
Ons hotel ligt naast het klooster met zicht op de omliggende bossen. Heerlijke wijn bij het avondmaal: Arend Steek. Proost.
Dilijan heeft zich gericht op het bevorderen van de ontwikkeling van de technologie- en onderwijssector. Verschillende IT-bedrijven en startups hebben zich in Dilijan gevestigd, waardoor het een opkomend technologisch centrum in Armenië is geworden. Dicht bij Dilijan bevindt zich de grootste en modernste universiteit van het land, gebouwd door Roven Vartania.
Onze eerste indrukken van het land zijn zeer positief: prachtige groene berglandschappen, vriendelijke Armeniërs, diepgeworteld in hun geloof, zeer lekker en gezond eten met veel groenten en fruit. En ik voel mij hier zeker thuis, omdat er veel overeenkomsten zijn met mijn Perzische roots.
Dag 4 Sevan meer – Noratus – Yeghegnadzor
Wat Armenië zo bewonderenswaardig maakt, is zijn gevarieerde landschap op korte afstanden. Bossen, graslanden, weelderig groene hoge bergen, valleien bedekt met een tapijt van wilde bloemen, rotsen, rivieren en talloze bergen in verschillende tinten. Deze combinatie maakt Armenië echt bijzonder!
We rijden verder naar het oosten van Armenië, naar het immense Sevanmeer. Het Sevanmeer bevindt zich op een hoogte van 1900 meter en behoort tot de grootste hooggelegen meren ter wereld! Het meer heeft een uitgestrekt oppervlakte van ongeveer 940 vierkante kilometer en is ongeveer 80 meter diep.
Dit is de perfecte plek om te zwemmen en te picknicken. En dat hebben we natuurlijk ook gedaan tijdens onze lunchpauze!
Op de hoogste heuvel met uitzicht op het Sevanmeer zien we het Sevanavank-klooster. Het Sevanavank-klooster werd oorspronkelijk gesticht in de 9de eeuw en diende als een spiritueel centrum en kennisinstituut voor monniken die zich terugtrokken in de afgelegen en serene omgeving van het Sevanmeer.
Het oorspronkelijke kloostercomplex bestond uit twee kerken, bekend als de Surb Arakelots (Heilige Apostelen) en de Surb Astvatsatsin (Heilige Moeder van God). Beide kerken werden gebouwd in de kenmerkende Armeense architecturale stijl, met koepels en versierde gevels.
Gedurende de eeuwen heeft het Sevanavank-klooster verschillende veranderingen ondergaan. Tijdens de Sovjetperiode, toen religieuze praktijken werden onderdrukt, werd het Sevanavank-klooster verlaten en raakte het in verval. Pas na de onafhankelijkheid van Armenië in 1991 werden er inspanningen geleverd om het klooster te restaureren en te behouden als een belangrijk cultureel erfgoed.
Het Sevanmeer kent een lange geschiedenis van visserijtradities. Visserij is altijd een belangrijke economische activiteit geweest voor de lokale bevolking rondom het meer, en het heeft een diepgewortelde culturele betekenis in de Armeense samenleving. En dat is niet zonder reden. Tijdens de oorlog tussen Armenië en Azerbeidzjan in 1991-1994, toen de grenzen met Azerbeidzjan, Turkije en Iran waren afgesloten, was de vis van het Sevanmeer, samen met aardappelen en pasta, het enige voedsel dat nog verkrijgbaar was in het land. Enkele jaren daarvoor had een zware aardbeving het land verwoest.
Langs de oevers van het meer ligt ook een begraafplaats genaamd Noratus, waar kruisstenen uit de 9de tot de 13de eeuw te vinden zijn. De term “khachkar” betekent letterlijk “kruissteen” in het Armeens. Elke khachkar is uniek en vertelt een verhaal over het leven, de geschiedenis, cultuur en religie van Armenië. Het Noratus-kerkhof is een belangrijke historische en culturele site die het Armeense erfgoed vertegenwoordigt. Het getuigt van de religieuze en artistieke tradities van het land en dient als een herdenkingsplaats voor vroegere generaties. We hadden het geluk ter plaatse een zeer vriendelijke lokale gids te vinden die ons naar speciale grafstenen heeft geleid met bas-reliëfs.
In de buurt van de begraafplaats is er ook een leuk kaasfabriekje van een familiebedrijf. We kregen een rondleiding door de familieleden en proefden ook enkele lokaal geproduceerde kazen. Ze waren erg lekker, maar we hadden graag een traditioneel kaasbereidingsproces gezien.
Na het verlaten van Noratus volgen we de weg naar het zuiden en beginnen we geleidelijk te stijgen naar de Vardenyats-pas, ook bekend als de Selim-pas. Deze pas ligt op een hoogte van ongeveer 2.410 meter en biedt een prachtig panoramisch uitzicht op de omliggende bergen en valleien. De Selim-pas biedt niet alleen een adembenemend landschap, maar ook een glimp van de geschiedenis en cultuur van Armenië. Het is een route met adembenemende uitzichten en interessante tussenstops onderweg. Op de top van de Selim-pas bevindt zich de Selim Caravanserai, een historisch gebouw uit de 14de eeuw. Dit was vroeger een belangrijke tussenstop langs de oude Zijderoute en diende als karavanserai, een plek waar reizigers en handelaren konden rusten en hun goederen konden verhandelen.
Na het bewonderen van de Selim Caravanserai volgen we de weg die geleidelijk afdaalt naar Yeghegnadzor, een stad gelegen in de Vayots Dzor-regio van Armenië. De weg slingert zich door groene valleien en biedt een prachtig uitzicht op het omringende landschap.
Rafael heeft gekozen voor typisch Armeense muziek die perfect past bij het landschap. We luisteren naar stukken zoals “Bal Maskerade” van Aram Khachaturian, “Langs de Selim-pas” van Arno Babajanian, muziek gespeeld op de duduk (het nationale muziekinstrument van het land, dat je ook kunt horen in de film Gladiator) en nummers van de Armeense componist en zanger Sayat Nova, evenals de melodie “Chinares” van Commitas.
We worden zeer hartelijk ontvangen door Gohar en Armina in hun gezellige huis met een moestuin vol groenten, kruiden en fruitbomen. Hier kunnen we fruit laten drogen onder de volle zon, zoals abrikozen en moerbeien. Het avondmaal was een feest! In Armenië wordt de BBQ in tanour bereid, een traditionele Armeense BBQ-methode. Het is echt uniek! Ik raad je ten zeerste aan om ook de frisse granaatappelwijn te proberen en als afsluiting van de maaltijd de huisgemaakte cognac. We worden hier echt verwend!
Het is geweldig om te zien hoe Armenië zoveel te bieden heeft, zowel op het gebied van natuurlijke schoonheid als cultureel erfgoed. De diversiteit van het landschap, van de majestueuze bergen tot de serene meren en groene valleien, is werkelijk betoverend. De rijke geschiedenis en tradities van het land komen tot leven door de oude kloosters, kruisstenen en historische locaties die we hebben bezocht.
Bovendien is de gastvrijheid van de lokale bevolking echt opmerkelijk. Van onze vriendelijke chauffeur, en een man op straat die ons zomaar fruit aanbiedt en een vrouw die mij centjes geeft voor de wc, omdat ik geen kleine muntjes had, tot de warme ontvangst bij Gohar en Armina thuis, we voelen ons echt welkom en verzorgd.
Na een heerlijke avond vol muziek, lekkere eten en nieuwe vriendschappen, kijken we uit naar de komende dagen van onze reis en wat Armenië nog meer voor ons in petto heeft.
Dag 5- Shaki waterval – Tatev klooster – Goris
Het zuidoosten van Armenië verandert voortdurend van landschap! Als eerste maken we een stop bij de kleine maar indrukwekkend waterval genaamd Shaki. Je kunt genieten van het prachtige uitzicht op het neerstortende water en de weelderige omgeving. De Shaki-waterval is ongeveer 18 meter hoog.
We rijden verder naar het dorp Shinuhayr waar we de langste kabelbaan ter wereld genaamd Tatever (geef mij vleugels’) nemen om het Tatev klooster te bereiken. Het is imposant mooi.
Het Tatev-klooster is één van de grootste, oudste en meest prominente kloosters van Armenië̈. Het enorme complex met kerken en eetzalen is op kleine schaal nog steeds in gebruik. Het klooster werd oorspronkelijk gebouwd in de 9de eeuw en heeft sindsdien een belangrijke rol gespeeld in de religieuze en culturele geschiedenis van het land en het diende als een spiritueel centrum voor monniken en geleerden.
In de middeleeuwen was het klosster een centrum van educatie en werd er op de universiteit van Tatev verschillende vakken, zoals filosofie, wetenschappen en kunst, gedoceerd. Het is ook bekend om zijn indrukwekkende architectuur. De architectuur van het klooster omvat verschillende kerken, kapellen, kloostercellen en andere structuren die harmonieus zijn geïntegreerd in het bergachtige landschap. De gedetailleerde stenen snijwerk en decoratieve elementen getuigen van de artistieke vaardigheden en vakmanschap van die tijd.
De weg verder door de bergen biedt ons panoramische uitzichten met kleurrijke bloementapijten. We overnachten in Goris in Zuid-Armenië. Wij zijn bijna in Iran! Onderweg komen we dan ook vele Iraanse trucks tegen. Armenië heeft 4 buurlanden, maar enkel de grenzen met Georgië en Iran zijn open. De grenzen met Turkije en Azerbeidzjan zijn omwille van politieke en historische redenen nog steeds gesloten!!!
Dag 6- Goris – Zorats Karer – Noravank – Areni -Khor Virap – Yerevan
We rijden langs de Duitse stijlhuizen in Goris op weg naar Zorats Karer, ook bekend als Karahunj, of het “Armeense Stonehenge”. Het is een oude archeologische site gelegen in de buurt van het dorp Sisian in het zuiden van Armenië. Volgens legendes zijn militaire leiders begraven in de diepten van stenen in het gebied van het monument, en de soldaten rusten onder de grote rotsblokken. Er liggen 223 stenen in cirkels en vleugels gerangschikt, waarvan er 80 prachtig afgewerkte gaten hebben. Veel wetenschappers geloven dat deze gaten als telescopen functioneerden, waardoor mensen naar de hemel konden kijken en op basis van de positie van bepaalde sterren de tijd van het jaar konden bepalen. Of dat werkelijk het geval is geweest, blijft nog steeds een mysterie.
We passeren landschappen van weiden en geleidelijk verandert het landschap in rotsen en kliffen. Ondertussen vertelt Rafaël over de financiële toestand van het land en zijn bevolking, over de social zekerheid, over verzekeringen en over het pensioen van zijn vader (nog geen $ 100 per maand). Je ziet dan ook heel veel gepensioneerden dia langs de weg wat groenten of fruit of iets anders verkopen. Hier leef je van dag tot dag. “Morgen is weer een nieuwe dag,” zegt hij. In een land als Armenië, dat omringd is door vijanden, brengt investeren voor de toekomst risico’s met zich mee.
We lunchen in een food court in de stad Vayk. En natuurlijk kies ik voor het traditionele Iraanse gerecht: kubide kabab, met lavash-brood en dugh (yoghurtdrank).
Nu, op weg naar Noravank klooster, passeren we de bekende Areni-wijngaarden. Het klooster is verborgen op een heuvel met uitzicht op de wijngaarden en dateert uit de 13de eeuw, een periode waarin Armenië bloeide als een centrum van cultuur en spiritualiteit. Het klooster is uniek vanwege de prachtige vulkanische omgeving. Op een van de kerken zie je een afbeelding van God, wat een bijzonder fenomeen is in Armenië. Noravank bestaat uit verschillende gebouwen, maar de twee meest opmerkelijke zijn de Surb Astvatsatsin-kerk, ook bekend als de Heilige Moeder Gods, en de Surb Karapet-kerk. Eén van de meest indrukwekkende kenmerken van Noravank zijn de reliëfs en beeldhouwwerken die de gevels van de kerken versieren. Naast de architectonische pracht biedt Noravank ook een groen landschap, omringd door rode kliffen.
Het is zondag, wat zowel letterlijk als figuurlijk een religieuze ceremoniële dag betekent voor Armeniërs. Ik heb een volledige doopceremonie bijgewoond van een jong meisje. De ouders samen met hun twee jonge dochters en de zoon hadden een mandje bij zich met twee flessen wijn en kaarsen voor de kerk/priester. In Armeense kerken geldt er geen kledingvoorschrift. Degene die de ceremonie leidt, draagt een wit doekje. In Georgië zijn ze veel strenger. Met een korte rok, broek of blote armen mag je de Georgische kerken niet bezoeken, terwijl dat hier wel mag. De priester had het druk vandaag. Ondertussen kwamen er een paar mensen langs om te biechten. En hij ging regelmatig rond met zijn kruis om iedereen een kruisteken op het voorhoofd te geven, inclusief op mijn voorhoofd. Vervolgens kuste iedereen het kruis.
We verlaten het klooster voor het volgende bezoek aan de Areni grot. Het is een archeologische site. Heel boeiend, maar ook een perfecte plek om af te koelen na de hitte van 35 graden met de volle zon in Noravank.
Tijdens opgravingen in de Areni-grot archeologische grottencomplex hebben ze de oudste leren schoen van 5500 jaar oud gevonden, die nu te zien is in het Historisch Museum in Yerevan, en een van de oudste wijnmakerijen (6000 jaar oud) ter wereld! Archeologen geloven echter dat de grot mogelijk nog ouder is en sporen van nederzettingen uit het stenen tijdperk bevat.
Rafaël speelt onderweg een symfonie van Ara Gerokian en we rijden verder naar Khor Virap.
We passeren de Ararat-vallei. 70 procent van de landbouwproducten van het land komt hier vandaan. Heel bijzonder is de corridor waar we nu doorheen rijden. Aan de rechterkant ligt Azerbeidzjan (Nakhjavan), aan de linkerkant Turkije en onder ons ligt Iran.
In de dorpen nesten veel ooievaars op de toppen van elektriciteitspalen aan beide kanten van de weg. Ze lijken precies de grenzen te bewaken!
Het volgende bezoek is het Khor Virap-klooster. Het klooster ligt aan de voet van de majestueuze berg Ararat, ongeveer 45 kilometer ten zuiden van de hoofdstad Yerevan. De Ararat-berg behoorde vroeger tot Armenië, maar ligt nu in Turkije. Volgens de bijbelse overlevering was de berg Ararat de plek waar de Ark van Noach na de grote vloed tot stilstand kwam. Het wordt beschouwd als heilige grond en een symbool van hoop, verlossing en wedergeboorte. Voor Armeniërs over de hele wereld is de aanwezigheid van de Ararat-berg een bron van trots en spirituele verbondenheid.
Het verhaal van Khor Virap en Gregorius de Verlichter is in Armenië bij iedereen bekend, denk ik. Het Khor Virap-klooster heeft zijn oorsprong in de vroege christelijke periode van Armenië, die teruggaat tot de 4de eeuw na Christus. Volgens de legende werd het klooster opgericht op de plek waar de heilige Gregorius de Verlichter, de grondlegger van het christendom in Armenië, gevangen werd gehouden. Gregorius werd geboren in de 3de eeuw na Christus en was een afstammeling van de Armeense koninklijke familie.
In de vroege jaren van het christendom in Armenië werd het land onderworpen aan religieuze vervolging door koning Tiridates III, die vastbesloten was het christendom uit te roeien. Gregorius de Verlichter werd gevangengenomen en gemarteld in een put, die bekend staat als “khor virap” in het Armeens, wat “diepe kuil” betekent. Na 13 jaar gevangenschap werd Gregorius bevrijd en later werd hij de eerste katholikos van de Armeens-Apostolische Kerk. Het klooster werd gebouwd op de plek van de put waar Gregorius werd vastgehouden en gemarteld. Het werd een belangrijk spiritueel centrum en bedevaartsoord voor gelovigen.
Je kunt met een ladder afdalen in de put. Het is er warm en de put is smal. We kiezen er echter voor om op het terras naast de put te genieten van een briesje, waar we uitkijken op de majestueuze Ararat-berg.
Met zicht op de Ararat rijden we door naar de hoofdstad langs voorstadjes met opvallend veel benzinestations en schreeuwerige reclamepanelen. In de buitenwijken van de stad rijzen enorme woonblokken op, de zogenaamde Chroestsjovka’s, overblijfselen uit de Sovjettijd, Vervolgens rijden we het drukke centrum in over brede boulevards met prachtige gebouwen, luxueuze winkels, casino’s, parken en pleinen met fonteinen. Van contrasten gesproken: op weg naar de stad wanen we ons in het Midden-Oosten, in het centrum voelen we ons in één of andere moderne Europese metropool. Best verwarrend.
Eindelijk zijn we in Yerevan. Mijn eerste indruk wordt beïnvloed door de stijl en kleur van de gebouwen. We bevinden ons in een stad vol roze, beige en zwarte gebouwen. Hoe dan ook, de stad leeft…
Het was een heerlijk gezelschap vanavond tijdens het diner met Naira, Rafaël en de vrienden van Dirk. Het was erg interessant om Naira te leren kennen.
De wandeling terug naar ons hotel liep langs het Cascade-plein. Het is een zeer aangename plek om tot laat in de avond te blijven. Aan beide zijden van het plein bevinden zich sculpturen van Fernando Botero, maar ook andere kunstwerken en gezellige cafés en restaurants! Morgen zullen we hier verder verkennen. Tot dan!
Dag 7- Yerevan
Of je nu interesse hebt in historische bezienswaardigheden, musea, culinaire ervaringen, kunst en muziek, of simpelweg wilt genieten van de sfeer van een charmante stad, geeft Yerevan, ook bekend als de ‘roze stad’, de indruk dat het voor elk wat wils heeft.
Hoewel Yerevan een van de oudste steden ter wereld is, presenteert het zich nu als een moderne stad met een heerlijke Mediterrane sfeer. Niet alleen de stad zelf, maar ook de ligging van Armenië, een diepgeworteld christelijk land in het hart van het Midden-Oosten, omringd door moslimlanden in het westen, oosten en zuiden, maakt het tot een fascinerend land om te ontdekken, dat echter voor velen nog onbekend is. Toeristen worden hier als dierbare gasten ontvangen. We kijken naar de kleurrijke kersen in de mandjes van een oude vrouw die ze op straat verkoopt doet ze de deur van haar tuin open en zegt ze: “Pluk maar zoveel als je wilt.”
Gebruik gewoon “Barev: Hallo in het Armeens” en je wordt hartelijk verwelkomd!
Sonja, afgestudeerd in talen en linguïstiek, heeft zonder maar een moment pauze, in 40 minuten, verteld over Yerevan en vele interessante wetentjes.
Ze begint eerst met de architectuur van de stad Yerevan. Alexander Tamanyan wordt beschouwd als de belangrijkste architect van het moderne Yerevan en wordt vaak omschreven als de “vader van de moderne Armeense architectuur”. Hij werd geboren in 1878 in Aleksandrapol, een stad in het Russische rijk die nu bekend staat als de stad Gyumri in Armenië. We zullen Gyumri als laatste dag in Armenië bezoeken. Tamanyan studeerde af aan het St. Petersburg Institute of Civil Engineering.
Toen Tamanyan voor het eerst naar Yerevan kwam in 1918, was Armenië net een vrij republiek land en de hoofdstad geworden. De vrijheid van Armenië duurde slechts 2 jaar, waarna het Sovjet-tijdperk begon. Tamanyan was erg teleurgesteld en keerde terug naar Tabriz, Iran.
In 1924 werd Tamanyan door de Armeense regering aangesteld als hoofdarchitect om de stad Yerevan te ontwerpen en hij had al een visie! Hij wilde van Yerevan een moderne, goed geplande stad maken met brede boulevards, groene ruimtes en monumentale gebouwen.
Hij liet zich inspireren door twee elementen: zijn vrouw en de berg Ararat! De kleur van de stad was destijds bruin. Voor zijn project koos hij de kleur roze, waar Yerevan nu bekend om staat. De stad had destijds een langwerpige vorm en was door een rivier in tweeën gesplitst. Hij tekende de vorm van de stad in een ronde vorm, en dat was niet voor niets! Ararat was in 1921 door Stalin toegevoegd aan het Turkse grondgebied.
Alexander Tamanyan ontwierp de stad Yerevan met het oog op het uitzicht op de berg Ararat. Tamanyans stadsplan omvatte een halve ringstructuur, bekend als de “Groene Gordel”, die zich rond het centrum van Yerevan uitstrekte. Deze ring bestaat uit een reeks parken, tuinen en woonwijken die een panoramisch uitzicht bieden op de omliggende bergen, met name de majestueuze berg Ararat.
Tamanyan wilde ervoor zorgen dat de inwoners van Yerevan vanuit verschillende delen van de stad konden genieten van het adembenemende uitzicht op Ararat door deze ringstructuur te creëren.
Geen enkel gebouw mocht hoger zijn dan 6 verdiepingen. Het project duurde 15 jaar en het is hem gelukt! Het nieuwe Yerevan werd ontworpen voor maximaal 150.000 inwoners.
Met de groei van de bevolking van Yerevan tijdens het Sovjettijdperk, tot wel tien keer meer dan de capaciteit van Tamanyans stad, verschenen er hogere appartementsgebouwen, gelukkig buiten het centrum, tussen de oude beige stad en de moderne roze stad. Yerevan heeft inderdaad een historisch kleurenpalet.
Tamanyans meest prominente project was het masterplan voor het centrum van Yerevan, bekend als het Plein van de Republiek (Hraparak). Het plein werd ontworpen als het hart van de stad en wordt omringd door belangrijke gebouwen, waaronder het Nationaal Museum van Armenië, het Parlementsgebouw en regeringsgebouwen. Het plein is ook de locatie van de iconische “Dancing Fountains”, een populaire attractie voor zowel inwoners als bezoekers.
Een ander opvallend project van Tamanyan was de wijk Cascade, een trapsgewijze structuur die het stadscentrum verbindt met de heuvels van de stad. De Cascade herbergt kunstgalerijen, musea en sculpturen en biedt een prachtig uitzicht over Yerevan. Het enorme standbeeld van Tamanyan is aan de voorkant van de Cascade geplaatst, met uitzicht op de stad.
Ararat is een symbool om de verbondenheid met het land en de erkenning van het nationale erfgoed te versterken.
Hoewel het uitzicht op de berg Ararat vanuit Yerevan afhankelijk is van de helderheid van de lucht, blijft het een geliefd aspect van de stad voor zowel de bewoners als de bezoekers. Ararat is de unieke identiteit van Yerevan!
Als je in Yerevan bent, moet je zeker een van de lokale markten bezoeken. Je wordt overweldigd door de kleuren en geuren van typisch lokaal brood, kaas en gedroogde bergbloemen en kruiden. De heuvels vol prachtig zomerfruit naast elkaar zijn het mooist. Overal word je uitgenodigd om vrijblijvend van lekkernijen te proeven.
Tijdens de stadswandeling heeft het grandioze operagebouw zijn verschijning gemaakt, met het standbeeld van Komitas Sogomoniyan (com ponist). We moesten raden hoeveel verdiepingen het gebouw had. Ik zal het nu niet verklappen, maar ik denk dat niemand het kon raden! En wat een geluk! Er zijn morgen en overmorgen een opera en een concert. Dat willen we absoluut niet missen! Dus hebben we meteen kaartjes geboekt.
Het reusachtige standbeeld van de krachtige Moeder Armenië die over haar kinderen (Yerevan) waakt, is indrukwekkend. Mijn eerste indruk was dat Moeder Georgië een glas wijn vasthoudt en Moeder Armenië een zwaard. Rafael vertelt dat het standbeeld van Moeder Armenië zelfs een van de eerste transgender-operaties is. Ze hebben het hoofd van Stalin vervangen door dat van Moeder Armenië! Ik moet dit alles nog even laten bezinken, wat heeft dit land allemaal meegemaakt.
Dag 8- Yerevan – Garni – Geghard – Yerevan
Niet ver van Yerevan bezoeken we twee hoogtepunten van het land. We maken een uitstapje naar het tempelcomplex van Garni. Vóór de komst van het christendom had Armenië zijn eigen inheemse religie, bekend als het Armeense heidendom. Deze religie was van polytheïstische aard en vereerde verschillende goden en godinnen die verband hielden met de natuur, landbouw en mythologie. Misschien een beetje zoals het Zoroastrisme?
De Garni-tempel is de enige overgebleven heidense tempel uit de 1ste eeuw die gewijd is aan Helios/Mithras. Aangezien Armenië op het kruispunt van het westen en oosten ligt, heeft het land vaak invloeden van buurlanden opgenomen. Daarom is de tempel gewijd aan zowel Mithras (invloed van Perzië) als Helios (invloed van Griekenland).
Met de komst van het christendom in de 4de eeuw na Christus werd het Armeense heidendom geleidelijk vervangen door het christelijk geloof. Tijdens ons bezoek hebben we verschillende doopceremonies gezien. De kloosters in Armenië zijn zeker niet verlaten en vergeten.
Het volgende bezoek is aan het Geghard–klooster. Dit klooster staat op de werelderfgoedlijst van UNESCO. Het klooster, gedeeltelijk uitgehouwen in een rots, dateert uit de 4de eeuw. Het bas-reliëf van de duif en engelen is fantastisch. En we hebben hier weer een prachtig bruiloftsfeest bijgewoond!
“Symfonie van Stenen” is het meest spectaculaire natuurgebied dat ik in de bergen heb gezien. De naam is afkomstig van de harmonieuze en ritmische patronen die de basaltkolommen vormen. Het lijkt op de pijpen van een orgel of een symfonieorkest van stenen, vandaar de poëtische benaming. Deze opvallende rotsformatie is ontstaan door vulkanische activiteit en erosie gedurende duizenden jaren.
We brengen een bezoek aan een familie voor de lunch, waar we de lokale gerechten proeven met zelfgekweekte zalmforel, groenten en fruit uit de tuin, en versgebakken traditioneel Armeens platbrood uit een ondergrondse oven. Hier kun je autarkisch leven, zegt Dirk.
Terug in Yerevan maken we ons klaar voor het hoogtepunt van de dag! De opera “La Traviata“, een liefdesverhaal met een tragisch einde. Zeer indrukwekkend!
Daarna hebben we nog genoten van een typische Armeense abrikozencocktail in een van de vele cafés op het Cascade-plein.
Dag 9- Yerevan – Amberd – Yerevan
Nabij Yerevan ligt de 4090 meter hoge berg Aragats. Het is de hoogste berg in Armenië en biedt adembenemende uitzichten. We rijden door groene valleien de bergen in tot een hoogte van ongeveer 2100 meter. Vanaf een bepaalde hoogte verschijnt Ararat, deze keer volledig helder. Tussen de valleien stroomt een rivier. Wat is het heerlijk om hier in de zomer te zijn, met de frisse bries. Het voelt alsof je in een schilderij bent. Maar het meest spectaculaire is het fort en de kerk van Amberd.
Terug in de stad worden we rondgeleid in het Genocidemonument. Met veel verdriet verlaten we het monument en rijden we naar de levendige stad, want Naira heeft voor mij een afspraak gemaakt bij haar kapster. Ik word er verwend met Armeense koffie. Mijn haar is ook perfect geknipt, precies zoals ik gevraagd heb. Nu zijn we helemaal klaar voor het pianoconcert van Rachmaninov! We liggen wel wat later in bed, maar we hebben genoten van deze prachtige afsluiting in Yerevan.
Dag 10- Yerevan – Zvarnots – Echmiadzin – Gyumri
Vandaag verlaten we met vele mooie herinneringen de bruisende stad Yerevan. Hier komen we zeker nog terug. We rijden naar de op één na grootste stad van het land, Gyumri. Onderweg bezoeken we enkele bezienswaardigheden die sterk verbonden zijn met de geschiedenis van de Armeense Apostolische Kerk, namelijk Zvartnots en Echmiadzin.
Zvartnots, als eerste kerk van de Armeense kerk, heeft een lange geschiedenis, maar nu zijn er alleen nog maar stenen over die op ons indruk maken, vooral vanwege de ligging met uitzicht op de Ararat. Hier kopen we vele interessante boeken over de geschiedenis en gastronomie van het land.
We bereiken de moederkerk van Echmiadzin waar net een bruiloft begint van waarschijnlijk rijke mensen uit Yerevan. Het Echmiadzin van Armenië lijkt op Qom in Iran of Vaticaanstad, een groot domein met in het centrum een imposante kerk die Perzische invloeden heeft en indruk maakt op mij. Er zijn veel gebouwen en er wordt nog volop bijgebouwd. Het wemelt er van de in het zwartgeklede priesters.
Na dit bezoek is het tijd voor de lunch. We lunchen in een sociaal restaurant dat ook dienstdoet als kunstencentrum voor kinderen, gehandicapten en ouderen. Overal staan kunstwerken. We kopen een mooi schilderijtje als cadeau voor een van onze vrienden. We genieten van het heerlijke eten en de vele kunstwerken.
Vervolgens rijden we verder naar Gyumri, een stad gelegen op 1500 meter hoogte. Daardoor zijn de nachten er koel en is er zelfs in de zomer geen airconditioning nodig. De bewoners lijden nog steeds onder de gevolgen van de zware aardbeving van 1988. Er zijn nog steeds 200 families die in containers wonen. Het geld dat bestemd was voor de wederopbouw is door de vorige regering en corruptie nooit op de juiste plaats terechtgekomen.
We dineren in een gezellig restaurant met authentiek lokaal eten, o.a galagosh. Het is echt heerlijk! Een echte aanrader! Slaap lekker en graag tot morgen in Georgië.
Dag 11- Gyumri – Vardzia
Voor het ontbijt verkent Jan al de stad. Voor 8 uur is er nog geen kat op straat. Het leven komt er maar traag op gang. Enkel loslopende honden lopen rustig door de stad. Na het ontbijt verkennen we de stad. Wat opvalt, is dat de stad nog steeds lijdt onder de gevolgen van de aardbeving van 1988. Veel gebouwen zijn nog steeds niet hersteld. Desondanks staan veel oude, stevige en mooie gebouwen uit de Russische tijd nog overeind. Een van de kerken is na de volledige verwoesting heropgebouwd. In een andere kerk wordt een pasgeboren kindje gedoopt. De familie is zo gelukkig dat we enkele foto’s nemen. We wisselen de foto’s uit via WhatsApp en als beloning krijg ik een dikke knuffel en kus. Armeniërs zijn heel toegankelijke mensen. Als je “Barev”, Hallo, zegt, lachen ze en kun je een gesprek beginnen. Ze zijn zo vriendelijk en gastvrij.
Na het stadsbezoek rijden we verder naar de grens. De weg zit vol met putten en al slalommend komen we aan bij de grens. Wegen in Armenië worden wel hersteld. De grensovergang is zeer rustig en verloopt vlot. Met een stevige handdruk van de Armeense douanier lopen we naar Georgië. Ook hier verloopt alles vlot en wacht Georges ons op. We stoppen eerst bij een meertje, een stopplaats voor vogelspotting. Hier zien we de bergen in de achtergrond, het meer in het midden en een groene heuvel vol wilde bloemen onder onze voeten! George rijdt in een 4×4, geen nieuw model maar een stevige auto, om de komende dagen de bergen in te gaan.
George speelt Georgische muziek in de auto en we merken direct het verschil op. De stedelijke, instrumentale Armeense muziek heeft plaatsgemaakt voor volkse en landelijke muziek. Mijn Armeense simkaart wordt direct aan de grens geblokkeerd. Na het vervangen van de simkaart rijden we naar het Khertvisi-kasteel, ook bekend als het Khertvisi-fort. Het kasteel is gelegen in het zuiden van het land, in de regio Samtskhe-Javakheti, ongeveer 30 kilometer van de stad Akhaltsikhe.
Het Khertvisi-kasteel is een kasteel met een rijke geschiedenis. Het is mogelijk één van de oudste kastelen van Georgië, uit de 2de eeuw voor Christus. Het kasteel is strategisch gelegen op een heuveltop, tussen de rivieren Mtkvari en Paravani, met een uitstekend uitzicht op de omgeving. Het diende als een belangrijk bolwerk voor de verdediging van het gebied en voor de controle over de handelsroutes langs de zijderoute.
Het middeleeuwse Khertvisi Castle heeft hoge stenen muren, wachttorens en bastions. We bezoeken ook St. Stephen’s, een 9de eeuwse Georgisch-orthodoxe kerk die nog steeds in gebruik is.
Vervolgens rijden we naar een van de meest fantastische locaties van Georgië: Vardzia. De naam “Vardzia” is afgeleid van het Georgische woord “vardzi”, wat “grot” betekent. Vardzia (UNESCO) is een indrukwekkend complex van grotten en rotswoningen, een historische, culturele en religieuze schat in Georgië dat ooit een verborgen stad was. Vardzia werd in de 12de eeuw gesticht tijdens het bewind van koning(in) Tamar, een van de beroemdste heersers van Georgië. Een aardbeving beschadigde de oorspronkelijke structuur in de 13de eeuw, dus het is niet meer verborgen, maar het is nog steeds heel indrukwekkend. Het complex bestaat uit 139 groepen grotten met in totaal 409 kamers, 25 wijnkelders en 12 kleine kerken. Een gangenstelsel verbindt bijna alle woningen met elkaar. In het centrum van het klooster is de belangrijkste kathedraal, die muurschilderingen bevat uit de 12de eeuw. Deze muurschilderingen hebben een cruciale betekenis in de ontwikkeling van de middeleeuwse Georgische muurschilderkunst. We zien daar een van de weinige portretten van de iconische koning Tamar. Want in Georgië noemden ze haar toch koning Tamar! Omdat de Georgische taal geen onderscheid maakt tussen mannelijke en vrouwelijke geslachten.
’s Avonds genieten we van een typische huisgemaakte Georgische maaltijd met verrukkelijke salades, gegrilde forel en een heerlijke pluimsaus. Morgen gaan we kersen plukken in de moestuin, met uitzicht op de groene bergketen van de Kaukasus en we rijden verder naar Kutaisi. Graag tot dan!
Dag 12 – Van Vardzia naar Kutaisi
We stoppen eerst in klein Turkije, het Akhaltsikhe-fort, oorspronkelijk uit de 9de eeuw, maar in de 16de eeuw transformeerden de Ottomanen het fort tot een complex met onder andere een moskee, een badhuis en een karavanserai, en het werd het centrum van het economische, politieke en culturele leven. In 2011 werd echter een uitgebreide renovatie uitgevoerd, met o.a;. ook een” Poetin tafel” erbij.
Vanaf Borjomi tot Kutaisi heb ik weinig om te vertellen want ik viel in slaap. De weg had echter veel te vertellen met al die putten.
Bij aankomst in Kutaisi, de tweede grote stad van het land, maken we eerst een korte wandeling langs de rivier door de oude stad. De standbeelden van dichters zoals Paolo Iashvili en Tsisperkantseli bevinden zich aan de rand van een park, en ze doen me denken aan Hafez en Saadi. ‘Ik was zo verliefd dat ik haar kon kussen zonder haar lippen aan te raken.’ Hoe jammer is het voor al die getalenteerde mensen met een pen, overal ter wereld die slachtoffers zijn van dictatoriale politiek.
Bij het avondmaaltijd vertelt Georges ons over Kutaisi en meer bepaald over de legende van Jason en Medea.
Kutaisi was blijkbaar in de oude tijd een belangrijk economisch centrum omwille van de goudmijnen. Toen was het koninkrijk Colchis, waar Kutaisi deel van uitmaakte, bekend om zijn rijkdom aan goud. De stad was een belangrijk knooppunt in de handelsroutes van de Zijderoute en speelde een belangrijke rol in de goudhandel en de economie van de regio.
De goudmijnen in de omgeving van Kutaisi trokken destijds veel aandacht vanwege het kostbare metaal en waren een belangrijke bron van rijkdom voor de regio. De legende van het Gulden Vlies en Jason en Medea gaat over de goudmijnen en de rijkdom van Colchis.
Jason was een held uit de Griekse mythologie en de zoon van koning Aeson van Iolcus. Toen Jason volwassen werd, stelde hij een leger van helden samen, bekend als de Argonauten, om op zoek te gaan naar het Gulden Vlies. Het Gulden Vlies was de vacht van een mythische, gouden ram en werd bewaakt door een draak in het verre land van Colchis, het huidige Kutaisi.
Jason en de Argonauten zeilden op het schip, de Argo, en beleefden talloze avonturen tijdens hun reis naar Colchis. Ze trotseerden woeste zeeën, ontmoetten goden en monsters en overleefden gevaarlijke situaties. Uiteindelijk bereikten ze Colchis en vroeg Jason om het Gulden Vlies als een manier om zijn rechtmatige troon terug te krijgen.
De koning van Colchis, genaamd Aeëtes, stemde ermee in om Jason het Gulden Vlies te geven onder één voorwaarde: hij moest een reeks onmogelijke taken voltooien. Met de hulp van Medea, de dochter van koning Aeëtes en een machtige tovenares, slaagde Jason erin de taken te volbrengen. Medea werd verliefd op Jason en hielp hem ontsnappen met het Gulden Vlies.
Medea was bereid om alles op te geven voor Jason, inclusief haar vader en haar geboorteland. Ze doodde haar eigen broer om Jason en de Argonauten te helpen ontsnappen en vluchtte met hen terug naar Griekenland. Het verhaal wordt tragisch wanneer Jason en Medea in Griekenland aankomen.
Jason keert zich tegen Medea en trouwt met een andere vrouw, waardoor Medea razend kwaad wordt. Ze wreekt zich door hun kinderen te doden en Jason achter te laten in diepe rouw en spijt…
Dag 13 – Naar de kerk
Het is zondag. Om 9 uur zijn we in de Bagrati-kathedraal, met zijn prachtige fresco’s, klaar voor de zondagse Orthodoxe rituelen. Georgiërs zijn zeer gelovige Orthodoxen. Met een lange sjaal die ik moest lenen, ben ik heel stil naar voren gegaan om alles beter te kunnen zien, omdat de belangrijkste priesters de rituelen in een aparte kamer uitvoeren. Ik vraag me af waarom? Hoe dan ook, de deur van het altaar blijft open en de priesters komen af en toe naar buiten voor een zegening van de gelovigen. Ze zijn mooi en kleurrijk gekleed. Alle mensen staan recht met een kaars. Ze kijken serieus. Sommigen zijn helemaal in het zwart gekleed. Misschien zou ik niet moeten vergelijken, maar waarom hebben IS-strijders ook allemaal hetzelfde uniform? Het maakte echter wel indruk op mij.
Ook Chokhosani-mannen in traditionele chokha-kledij zijn aanwezig voor de zondags-ceremonie. De “chokha” is een traditioneel Georgisch kledingstuk dat door mannen wordt gedragen. Het is een soort lange jas met een nauwsluitende pasvorm, meestal gemaakt van dikke wol of fluweel, en wordt vaak gedragen bij speciale gelegenheden zoals bruiloften, festivals en ceremoniële evenementen.
Op het eerste gezicht zien ze er streng uit! Maar we willen toch graag een foto van hen. Voorzichtig zeggen we “gamarjoba” (hallo!). De eerste man komt meteen dichterbij staan, gevolgd door de andere drie mannen. Hun kleding valt ons op. Het is alsof ze op jacht zijn. Op jacht naar wat, vraag ik me af? “Naar het hoofd van Poetin,” zegt één van hen. Ik mag ook zo’n zwaard vasthouden en poseren voor een foto. Zo begint er een fotoshoot sessie. Ze willen ook voor ons wel zingen. Ze halen hun instrumenten, zoals de salamuri (fluit), panduri en bas panduri, uit de kathedraal en ze zingen enkele symbolische liedjes over liefde en goede reiswensen.
Voor de lokale bevolking in Georgië heeft muziek een diepe emotionele en culturele betekenis. Het wordt vaak geassocieerd met nationale trots, identiteit en verbondenheid met de eigen geschiedenis en tradities. Polyfone zang is een bijzonder kenmerk van de Georgische muzikale traditie. Het is een unieke vocale techniek waarbij verschillende stemmen harmonieus samenkomen in complexe melodieën en harmonieën. Muziek vormt een integraal onderdeel van sociale bijeenkomsten, feesten, bruiloften en andere vieringen. Het wordt gebruikt om verhalen te vertellen, emoties uit te drukken en de gemeenschap samen te brengen.
Onze eerste stop onderweg is Zugdidi, de culinaire stad van het land. We vinden het een heel goed idee om wat kaas te halen op de lokale markt voor een picknick in de natuur! In Georgië zijn bazaars en markten gesloten op maandag, maar open op zondag!
George neemt ons mee voor een rondleiding op de markt. Het lijkt wel een vrouwenmarkt, bijna alle verkopers zijn vrouwen. We kopen gezouten gerookte kaas, lavash brood, noten, watermeloen van ongeveer 15 kilo, adjika rode peperkorrels en een soort groene pesto!
Gelukkig heeft George alle picknickbenodigdheden bij zich. Hij is een goede natuurgids. Een vers gezette Turkse koffie smaakt ons lekker.
Langs de kronkelende weg, met een zeldzaam stukje goede asfaltweg, rijden we verder naar Mestia in de Svaneti regio.. Het landschap is adembenemend mooi, met prachtige bergen en valleien. Ik durf zelfs op het dak van ons busje te gaan staan om panoramische foto’s te trekken.
Bij aankomst vallen meteen de vele torens in het dorp op. George vertelt ons over de geschiedenis van deze regio, waar de bevolking hun eigen taal, cultuur en architectuur heeft. De Svan-torens, dienden vroeger als verdedigingstorens, bijna op elk huis staat een toren. als herinnering aan een tijd waarin dit gebied vaak bedreigd werd door invallen en conflicten met naburige gemeenschappen. We slapen drie nachten hier.
Overmorgen staat een bezoek aan een uniek dorp op de planning, maar voor nu genieten we van heerlijke Svaneti-gerechten, met liefde bereid door de gastvrouw van ons guesthouse. Haar passie proef je in iedere hap.
Dag 14- Svaneti regio: Chalaadi gletsjer
De Svaneti regio is bekend om zijn gletsjers en pittoreske toppen tot 5000 meter. We doen een trektocht naar de Chalaadi gletsjer. De wandeling begint met het oversteken van de rivier langs een redelijk lange brug. We passeren prachtige bossen met de krachtige stroom van de rivier mee. Ik krijg ondertussen een cursus microfotografie van Georges en ik ontdek nu pas dat ik ook een micro lens heb. Zalig! Ik blijf bloemen trekken heel de weg. De gletsjer is stilletjes te zien in de verte. Op een veilig afstand van de gletsjer vinden we een plekje om te picknicken. Georges heeft zijn koffie picknick-koffer mee! De smaak van deze koffie in de natuur zal nog lang bijblijven.
Dag 15- Ushguli
De reis van Mestia naar Ushguli is een waar avontuur. We doorkruisen majestueuze bergen, waar de weg soms ruw en vol kuilen is. Hier moet een ervaren chauffeur rijden, die de weg goed kent. Bij het eerste zicht op het dorp en de torens, vergeten we meteen de stoffige weg. Ushguli is werkelijk een fotogeniek dorp. Hier lijkt de tijd te hebben stilgestaan en voelen we ons in de middeleeuwen. Ushguli, als UNESCO-dorp, is een van de hoogst permanent bewoonde plaatsen in heel Europa. Zal Georgië ooit bij de EU horen? Dit is nog de vraag!
We beginnen onze verkenning in het eerste dorp, Chazhash. Er wonen hier in totaal zes families. Terwijl we het dorp verkennen, ontmoeten we tante Lola, een prachtige oudere dame. Ze heeft een perfect plekje gekozen om te zitten, omringd door de imposante Svan-torens. Met een warme glimlach begroet ze ons. George helpt ons om met haar te praten in haar eigen taal. Tante Lola is 85 jaar oud, en hoewel ze slecht hoort, straalt ze warmte uit. Ze doet mij denken aan mijn geliefde tante die altijd geurige rozen uit haar tuin voor me meebracht. Haar ogen hebben dezelfde blik als die van mijn tante, toen ze mijn handen vasthield.
We vervolgen onze tocht naar een heuveltop, waar we een klein kapelletje vinden. Hier hebben we een adembenemend uitzicht op de vier dorpen achter elkaar, met verse sneeuw op de top van de bergen en een zijden groen tapijt aan de voet. De Svaneti-huizen vormen een hechte gemeenschap. Achter deze bergketens ligt Rusland. Elk toren heeft zijn eigen verhaal. De oudere torens van de 6de eeuw zijn eenvoudig, terwijl anderen uit de 12de eeuw rijkelijk versierd zijn met prachtige bogen. Opmerkelijk genoeg ontdekken we hier zelfs een bioscoop, te midden van het niets. Ze spelen Dede van Mariam Khatchvani. We hebben de cinema bezocht, maar de film zelf zal ik later bekijken. We moeten voor donker terug thuis zijn Alhoewel, er zijn genoeg guesthouses om te logeren.
We proeven Chivshdaei, een typisch Svaneti krokante maïsbood met kaas. Georgiërs maken veel gerechten op basis van sulguni kaas of vele andere soort kazen. Helemaal niet verbaasd met al de koeien die we overal in het midden of langs de weg, zien staan. Als laatste bezoeken we in Ushguli de La Marya kerk. Deze kerk, tegen de principes van andere sombere Orthodoxe kerken, is een Svaneti kerk met veel versieringen, o.a met verschillende tekeningen van koning Tamar. Terug in Mestia, sluiten we onze avond met een toost van Dirk af op vrede en vriendschap in Kaukasus.
Dag- 16-20 Batumi
We zijn in een hooggelegen dorpje buiten Tbilisi, op slechts 20 minuten rijden van de hoofdstad, waar het zeker 6 graden frisser is dan in de hete binnenstad. Ook vele Georgiërs komen hier logeren tijdens de warme zomermaanden. En op deze perfecte locatie wil ik graag mijn verslag van onze rondreis in Armenië/Georgië meedelen en afsluiten met jullie.
We rijden terug van Mestia naar Batumi, gelegen in het westen van Georgië, aan de Zwarte Zee. In deze moderne stad met een oude geschiedenis, omarmen oude gebouwen en moderne architectuur elkaar en de geur van zoute zeelucht en de warmte van de zon omhelzen de stad als een oude vriend.
Hier zijn we in het ‘Dubai van de Kaukasus’, omgeven door sky scrapers, casino’s en clubs, maar dat is nog niet alles…
George komt uit Batumi. Hij woont in een appartement in het hart van de stad met uitzicht op de Zwarte Zee. Op een perfect geasfalteerde autosnelweg naderen we een welkomstbord van de stad. Aan de rechterkant zien we banners van nieuwe appartementsprojecten te koop en aan de linkerkant de hoge appartementsgebouwen uit de Sovjettijd. In de verte zien we een bochtige kustlijn, vol met sky scrapers.
George neemt ons mee naar de tijd van de Grieken en Romeinen. Toen stond de stad bekend als Batu, wat “diep” betekent. In die tijd waren de havensteden aan de kust van de Zwarte Zee belangrijke handelscentra. Ze dienden als belangrijke knooppunten voor handel tussen het oosten en het westen. De twee belangrijke forten, Gonie en Petra, gebouwd in het zuiden door de Romeinen in de 1ste eeuw en in het noorden door de Byzantijnen in de 6de eeuw bewaakten de handelsroutes en steden in het binnenland.
In de middeleeuwen en vooral in de Sovjettijd begon de stad zich te ontwikkelen en in de late 19de en vroege 20ste eeuw groeide Batumi uit tot een belangrijke uitvoerhaven voor producten zoals graan, thee, tabak en olie uit Georgië, Azerbeidzjan en Centraal-Azië.
We hebben op weg naar Batumi een prachtig verlaten culturele centrum bezocht dichtbij Batumi. Ik ben al benieuwd naar Dirk zijn nieuw boek. In alle deze ex-Sovjetlanden zijn er z’n ontelbare erfgoed nagelaten. Wat gaat er mee gebeuren? Nu nog afwachten tot zijn boek uit is.
Batumi had tot het jaar 2000 maar twee hotels. Niemand kende het hier. De stad begon snel te moderniseren na de onafhankelijkheid in 2008. Wilden de staatsvoerders bewijzen dat we kunnen als we willen? Ja, misschien wel, en het is ze ook gelukt. Missen George en de Batumi bewonderaars het oorspronkelijke Batumi? Dat is nog een andere vraag…
Ondertussen gaat de zon langzaam onder in de zee en maakt een magische mindful moment.
We worden afgezet aan ons hotel, een paar straten verder dan zijn appartement, in het centrum van de oude stad. We hebben geen uitzicht op het strand, maar het is hier wel de place to be voor de liefhebbers van massages. Het lijkt ons wel een beetje een bijzondere versie.
Net achter ons hotel vallen ons vele bijna vervallen huisjes op, met plastic ramen en krakende muren. Ze worden precies verstopt achter het moderne Piazza-plein dat bekend staat om zijn unieke architectuur en levendige sfeer.
We hebben hier twee volle dagen om alles te voet te ontdekken en dat is niet voor niets. Bij de snelle groei en modernisering van deze stad is de controle over de architectuurstructuur uit de hand gelopen. We vinden hier allerlei soorten gebouwen naast elkaar. Sommige daarvan zijn architectonisch rijk, de andere zijn echt vervallen en niet bewoonbaar en toch zijn ze nog bewoond.
Ik bekijk in de vol versierde Sint Nicolas kerk een priester die voedsel en dranken van mensen zegent. Een beetje verder is er ook een moskee. In deze streek wonen immers ook veel moslims.
Is het dankzij het liefdesverhaal van Ali en Nino dat er hier voor iedereen een plek is in vrede en vriendschap?
De Azerbeidzjaanse schrijver Kurban Said, vertelt een romantisch verhaal over de liefde tussen een Azerbeidzjaanse jonge moslimman (Ali) en een christelijke Georgische prinses (Nino) ten tijde van de eerste wereldoorlog en de Russische revolutie. Deze twee geliefden waren onmogelijk van elkaar gescheiden. Ze trotseerden alle culturen en religies om hun liefde te laten bloeien.
Het moderne kunstwerk van Ali en Nino aan de zee, die in elkaar opgaan en uit elkaar bewegen, symboliseert hun liefde die nooit zou doven, ondanks de woelige zeeën van het leven. Het kunstwerk is ontworpen door de bekende Georgische kunstenaar Tamara Kvesitadze en werd onthuld in 2010.
Heel opvallend verschijnt er bijna overal naast de Georgische vlag, ook een Ajara vlag. De Autonome Republiek Adjara, ligt in het zuidwesten van Georgië. Batumi is de hoofdstad van Adjara. Hoewel Ajara deel uitmaakt van Georgië, heeft hij een eigen parlement en regering, en zijn eigen zeggenschap over zaken als onderwijs, cultuur, taal.
Ik denk dat iedere bewoner in deze vrije stad zijn plek kan vinden.
Jan en Dirk vinden ook een leuk plekje voor hen bij een kapper. Als ik ook binnenga, krijg ik een tasje koffie aangeboden. Het is hier met alles daarin en daarop. Met een perfect kapsel, verzorgde gezichten en na hoofdmassage verlaten we de kapper en zien we pas dat ze bij een schoonheid specialist beland waren! Top! Het was de moeite.
Nu zijn we klaar voor de populaire promenade langs de kust. Hier is een levendige boulevard die zich uitstrekt langs de kustlijn. Palmbomen wuifden zachtjes in de wind. Terwijl we langs de boulevard wandelen, zien we aan de ene kant van de boulevard moderne wolkenkrabbers verrijzen, met hun schitterende verlichting, die het moderne gezicht van Batumi tonen. Tegenover hen, aan de kustkant, staan de dansende standbeelden van de romantische Ali en Nino, die een brug slaan naar het verleden en hun tijdloos liefdesverhaal.
In het begin van de 20ste eeuw, was er een Franse edelman genaamd Michel D’Alfonse. Hij was een gepassioneerde tuinontwerper en een liefhebber van de natuur. Zijn liefde voor planten en groen was grenzeloos, en hij droomde ervan om prachtige tuinen te creëren waar mensen van konden genieten.
Michel D’Alfonse kreeg een opmerkelijke kans. Hij werd benoemd tot de eerste tuinman en opzichter van het Batumi Seaside Park, een prachtig stuk land aan de kust van Batumi, Georgië. Het was een plek vol potentieel, en Michel wist dat hij de mogelijkheid had om er iets bijzonders van te maken.
Met zijn Franse flair en expertise als tuinontwerper begon Michel het park te ontwikkelen. Hij zorgde voor een indrukwekkende lay-out en creëerde een sfeer van schoonheid en rust. Het park werd omgetoverd tot de prachtige Batumi Botanical Garden.
De Batumi Boulevard groeide uit tot een geliefde plek voor de inwoners van de stad en trok talloze toeristen aan. Het is een plek om te wandelen, te ontspannen en te genieten van de prachtige omgeving. Mensen noemden Michel “de Bewaker van de Batumi Seaside.
De ontwikkeling van de boulevard was niet alleen de inzet van Michel D’Alfonse, maar ook met de samenwerking met Georgische tuiniers, o.a. Iason Geodeziani, die ook zijn stempel drukte op de decoratie van de Botanic Gardens in Kew, Londen.
Nu, na meer dan honderd jaar, bestaat de Batumi botanische tuin nog steeds en blijft het een favoriete plek voor zowel de inwoners als de vele toeristen die de stad bezoeken. De oase van planten en bloemen, liggen op de groene hellingen van de Mtsvane Kontskhi (Groene Kaap) langs de kust, Er is hier veel diversiteit, maar logisch, minder in bloei tijdens de zomer. Er ligt hier langs de zee een spoorweg, waar we morgen de trein zullen nemen naar Tbilisi.
Voor de lunch kiezen we een visrestaurant bij de vismarkt, waar het ook een bijzondere ervaring is. We gaan eerst naar de vismarkt en kopen daar verse vis naar onze keuze en hoeveelheid. Vervolgens worden we begeleid door de verkoper van het kraampje naar hun eigen restaurant. Ze bereiden onze aankopen en serveren ze aan tafel. Het was toch een van de top etentjes van onze reis.
Batumi is een stad vol contrasten en harmonie, waar het verleden naast het heden bestaat en waar verschillende culturen en religies samenkomen in een delicate eenheid.
En hier is het eindpunt van onze rondreis. Morgen gaan we met de trein terug naar Tbilisi, waar mijn familie ons staat op te wachten om elkaar na drieënhalf jaar weer te zien. Mijn hart klopt al…
Toch de moeite om even vóór het verlaten van het treinstation even de goudmarkt te bezoeken. Je zal op het eerste zicht denken dat het een communicatie markt is! Het is daar zwart van het volk!
We bedanken iedereen hartelijk voor de heel vriendelijke ontvangst en bedanken jullie om op afstand met ons mee te reizen. Hopelijk zien we elkaar binnenkort terug.
Onze reisblog op Pindat
Via onderstaande link kom je meteen op onze reisblog. Je ziet dan onze reisverslag met de fotos:
https://www.pindat.com/
Vriendelijke groet,
Persiana, Leila
